cymraeg
Celf gyfoes, heb gartref yng Nghymru
Arddangosfa eithriadol sy’n llenwi Oriel Gregynog yn Llyfrgell Genedlaethol Cymru ar hyn o bryd. Ei theitl yw ‘Cyfoes’, a’i hamcan yw dangos rhai i’r gweithiau celf – peintiadau a ffotograffau gan amlaf – y mae’r Llyfrgell wedi’u casglu yn ystod y degawdau diwethaf. Mae gwedd y sioe yn drawiadol. Does dim gormod o weithiau, ac […]
Cymru ar goll yn ‘Union’
Bûm yn gwylio cyfres ddiwethaf David Olusoga at BBC2, Union, a wnaed ar y cyd â’r Brifysgol Agored. Rhaid dweud bod y cymhelliad y tu ôl i’r cynllun pedair rhaglen yn un i’w ganmol: i esbonio sut y daeth y ‘Deyrnas Unedig’ i fod, a sut datblygodd y syniad, a’r realiti, dros y canrifoedd. Y […]
Amddiffyn y rhestr fwced
Rhyw wythnos yn ôl, ar y rhaglen radio A Point of View, clywais i’r llais digamsyniol – a’r acen ddiog, lusg – o’r nofelydd Will Self. Yn ei ddarn ymosododd yn chwyrn ar y bobl rheini sy’n cadw ‘rhestrau bwced’ o’u dyheadau i brofi pethau sylweddol, neu ymweld â lleoedd arwyddocaol, cyn eu bod yn […]
Ar hunangofiannau
Y dydd o’r blaen ces i lyfr ar fenthyg gan gyfaill, sef hunangofiant newydd yn Saesneg gan un o hoelion wyth y byd Cymreig cyhoeddus – cyfrol drwchus, gyda dros bedwar cant o dudalennau, a phrint mân. Mae’r llyfr yn dal i orwedd ar y ford yn y cyntedd; dwi heb ddarllen mwy nag un […]
Yn y Gororau
Nid yw’n bosib i Mike Parker ysgrifennu llyfr sych a difywyd, a dyw ei lyfr diweddaraf ar y ffin rhwng Cymru a Lloegr, All the wide borders, ddim yn eithriad. Mae i’r gyfrol strwythur diddorol. Tair rhan sydd ynddi, sy’n gyfatebol i’r tri phrif afon yn ardaloedd y ffin, Afon Dyfrdwy, Afon Hafren ac Afon […]
Ar ôl Abertawe, beth?
Dan yr haul llachar a’r awyr glas daeth miloedd o bobl, o ardal Abertawe ac o bob rhan o Gymru, ynghyd yn Wind Street ddiwedd y bore ar 20 Mai, dan adain y faner Yes Cymru, i alw am annibyniaeth. Symudodd bandiau, baneri a llu o hetiau coch a melyn ar hyd y strydoedd gwag, […]
Llythyr o Iwerddon
Fel y weriniaeth agosaf i Gymru, Iwerddon yw’r hafan amlwg rhag y panto brenhinol, a dihangfa dros dro o’r wlad lle ‘does dim byd yn gweithio dim mwy’. Nod arall inni oedd cael teithio’n araf ac ysgafn, gan groesi’r môr ar y fferi o Abergwaun heb gar, ac wedyn mynd o le i le ar […]
Sioe Dicw a Jerry
Yn ei cholofn yn Barn yn ddiweddar tynnodd Catrin Evans ein sylw at y rhaglenni radio hynny sy’n trafod pynciau diwylliannol sylweddol trwy gyfrwng sgwrs neu ddialog. Ei hesiamplau yw In our time gyda Melvyn Bragg ar Radio 4 a rhaglen Dei Tomos ar nos Sul ar Radio Cymru. Mae gan y rhaglenni hyn y […]
Watcyn Wyn a’r ‘Welsh Note’
Pedair brawddeg sy gan Wicipedia i’w ddweud am Watkyn Hezekiah Williams. Ond yn ei ddydd roedd ‘Watcyn Wyn’ yn adnabyddus iawn fel bardd, ac fel sefydlwr ysgol nodedig, Ysgol Gwynfryn, Rhydaman. Dim ond arbenigwyr, siŵr o fod, sy’n darllen ei farddoniaeth, er bod o leiaf un o’i emynau, ‘Rwy’n gweld o bell y dydd yn […]
‘Rhyngom’ gan Sioned Erin Hughes
Pan enillodd Sioned Erin Hughes y Fedal Ryddiaith yn Eisteddfod Genedlaethol Tregaron ym mis Awst am ei chasgliad o straeon byrion Rhyngom, roedd yr ymateb gan ddarllenwyr yn gynnes ac yn frwd. A dim syndod, achos bod y llyfr yn dod â llais newydd, hollol ffres a chyffrous i ffuglen Gymraeg gyfoes. Teitl cywir a […]